Historia

Początki muzeum mającego sprawować pieczę nad dziełami sztuki sakralnej Krakowa i okolic wiążą się ściśle z dziejami obecnego Muzeum Katedralnego na Wawelu. W 1906 r. kard. Jan Puzyna powołał Muzeum Diecezjalne, jednocześnie wyznaczając na jego siedzibę dwa budynki na wzgórzu wawelskim. Budynki te wymagały remontu, niemniej już wkrótce udało się do nich przenieść zabytki zarówno z katedry wawelskiej, jak i z całej diecezji krakowskiej. Brak wyraźnego podziału między tymi dwoma grupami obiektów utrzymywał się aż do II wojny światowej.

 

W przededniu wkroczenia hitlerowców do Polski kard. Adam Sapieha zdecydował o przeniesieniu zbiorów do pałacu biskupiego w Krakowie (potem zaś dzieła trafiły do klasztoru dominikańskiego), obiekty katedralne jednak pozostały na wzgórzu. Po wojnie dzieła na powrót znalazły się w budynkach wawelskich (pełniących funkcje magazynowe).

 

Świadomy złożonej sytuacji zbiorów abp Karol Wojtyła w 1965 r. podniósł konieczność stworzenia stałej ekspozycji muzealnej. Na ten cel przeznaczył pomieszczenia klasztorne zakonu augustianów w Krakowie. Te jednak wymagały podjęcia szeregu prac adaptacyjno-remontowych, na które dopiero rozpoczęto zbiórkę funduszy. Budynki wawelskie w tym czasie służyły przede wszystkim jako lokal biblioteki kapitulnej. W 1972 r. w obliczu wciąż nierozwiązanej kwestii Muzeum kard. K. Wojtyła podjął dalsze kroki w tej sprawie. W świetle prawa bowiem okazało się konieczne powołanie raz jeszcze jednostki, której oficjalna nazwa brzmiała: Muzeum Archidiecezjalne Sztuki Religijnej w Krakowie. Z racji wciąż nieprzystosowanych pomieszczeń klasztoru augustianów, Muzeum miało na razie jedynie przygotowywać się do swej działalności. Niejasna sytuacja związana zarówno z siedzibą Muzeum (Wawel - klasztor augustiański), jak i wciąż powracającą linią podziału zbiorów (katedra - archidiecezja) zaowocowała decyzją o utworzeniu dwóch niezależnych jednostek muzealnych. Ostatecznie kard. Franciszek Macharski na mocy dekretu z 1993 r. powołał do istnienia Muzeum Archidiecezjalne wyznaczając mu na siedzibę kamienice przy ul. Kanoniczej 19-21.

 

Uroczyste otwarcie Muzeum nastąpiło szczęśliwie 5 maja 1994 r. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że tak długi okres pomiędzy powołaniem Muzeum, a jego rzeczywistym otwarciem, poza kwestiami opisanymi powyżej, wynikał także z sytuacji politycznej – władze komunistyczne przeciwne były jakimkolwiek działaniom podejmowanym przez Kościół.

 

Muzeum Archidiecezjalne od 2005 r. - za sprawą dekretu abp Stanisława Dziwisza - nosi imię kard. Karola Wojtyły. W wyniku niezwykłego splotu okoliczności przyszły papież długie lata mieszkał właśnie na ul. Kanoniczej 19, a następnie 21. Najpierw jako ksiądz (od 1951), potem jako kardynał (1958-1967). Stąd też spora część ekspozycji muzealnej (a także zbiorów) poświęcona jest tej wyjątkowej postaci.